Giấc Mơ Và Những Cảm Xúc Tiềm Ẩn

Trong căn phòng tối om, ánh trăng lọt qua khe cửa hẹp vẽ lên sàn nhà một vệt sáng mờ ảo. Tôi tỉnh giấc giữa đêm với nhịp tim đập thình thịch, hơi thở gấp gáp như vừa thoát khỏi cơn ác mộng. Đó là lần thứ ba trong tuần này, những hình ảnh kỳ lạ từ giấc mơ khiến tôi băn khoăn: Phải chăng tâm trí đang cố gửi thông điệp nào đó qua thế giới phi logic này?

Các nhà thần kinh học tại Đại học Harvard từng công bố nghiên cứu cho thấy 73% giấc mơ mang theo dấu ấn cảm xúc mạnh mẽ. Trong khi giấc ngủ REM (giai đoạn mơ nhiều nhất) kích hoạt vùng hạch hạnh nhân - trung tâm xử lý nỗi sợ, thì vỏ não trước trán lại tạm ngưng hoạt động. Điều này lý giải vì sao chúng ta thường trải nghiệm những cảm xúc nguyên thủy như lo âu hay phấn khích cực độ trong mơ, dù tỉnh dậy lại khó diễn tả bằng lời.

Thực tế cho thấy mối liên hệ mật thiết giữa trạng thái tinh thần ban ngày và nội dung giấc mơ. Một khảo sát trên 2,000 người Việt Nam năm 2023 tiết lộ: Những người thường xuyên căng thẳng công việc có tỷ lệ gặp ác mộng cao gấp 2.4 lần nhóm ít áp lực. Trường hợp của chị Ngọc (32 tuổi, TP.HCM) là ví dụ điển hình: Sau 6 tháng vật lộn với dự án deadline liên tục, chị liên tục mơ thấy cảnh rơi tự do từ tòa nhà chọc trời hoặc bị quái vật không mặt đuổi theo.

Nhưng không phải tất cả giấc mơ đều mang sắc thái tiêu cực. Nghệ sĩ dương cầm Đỗ Minh kể lại trải nghiệm kỳ lạ: Trong giai đoạn sáng tác album mới, anh thường mơ thấy mình đang chơi nhạc trên cánh đồng hoa dưới trăng. Điều đáng nói là những giai điệu trong mơ sau đó được anh phối lại thành ca khúc đoạt giải Mai Vàng. Hiện tượng này phù hợp với nghiên cứu của tiến sĩ tâm lý Lê Thanh Hương (Đại học Quốc gia Hà Nội): "Giấc mơ có thể trở thành cầu nối giữa ý thức và tiềm thức, giúp khơi thông cảm xúc bị kìm nén".

Để khai thác sức mạnh của giấc mơ, chuyên gia khuyến nghị phương pháp "nhật ký mơ". Bằng cách ghi chép tỉ mỉ các chi tiết ngay khi tỉnh giấc, chúng ta dần nhận ra mô thức cảm xúc lặp lại. Ví dụ, việc thường xuyên mơ thấy lạc đường có thể phản ánh nỗi lo mất phương hướng trong cuộc sống, trong khi giấc mơ rụng răng thường liên quan đến cảm giác bất lực.

Khoa học hiện đại cũng đang thử nghiệm liệu pháp điều chỉnh giấc mơ (Lucid Dreaming Therapy). Bằng cách rèn luyện nhận thức trong mơ, bệnh nhân rối loạn stress sau sang chấn (PTSD) có thể chủ động thay đổi kịch bản ám ảnh. Tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1, 40% bệnh nhân áp dụng phương pháp này cho biết giảm 30-50% triệu chứng lo âu sau 3 tháng.

Trong văn hóa dân gian Việt Nam, giấc mơ luôn được xem như tấm gương phản chiếu tâm hồn. Câu thành ngữ "mộng là mộng, tỉnh là tỉnh" tuy nhắc nhở sự khác biệt giữa hai thế giới, nhưng cũng hàm ý về mối dây vô hình kết nối trạng thái ý thức. Có lẽ chính sự bí ẩn này khiến con người không ngừng khám phá ý nghĩa những mảnh ghép cảm xúc ẩn sâu trong cõi mơ.

Khi đêm lại về, tôi chủ động đặt cạnh giường cuốn sổ tay bìa da cũ kỹ. Ánh đèn ngủ vàng nhạt xuyên qua lớp giấy mỏng, in bóng những dòng chữ nguệch ngoạc ghi vội: "Con thuyền trôi giữa biển sương... tiếng chuông chùa vọng lại... cảm giác bình yên lạ kỳ". Phải chăng đây chính là ngôn ngữ riêng của tâm hồn - thứ ngôn ngữ chỉ có thể giải mã bằng trái tim tỉnh thức giữa những giấc mơ?