Bói Toán và Bốc Phệ trong Xã Hội Việt Nam Cổ Đại

Trong lịch sử Việt Nam, việc bói toán và bốc phệ từng là một phần không thể tách rời khỏi đời sống tâm linh của người xưa. Những phương pháp dự đoán vận mệnh này không chỉ phản ánh niềm tin vào thế giới siêu nhiên mà còn cho thấy sự kết hợp tinh tế giữa triết lý âm dương, ngũ hành và kinh nghiệm dân gian.

Công cụ và phương pháp cổ đại
Người xưa thường sử dụng những vật dụng đơn giản như mai rùa, xương thú, hoặc thẻ tre để thực hiện bói toán. Mai rùa (gọi là "xương bốc") được nung nóng trên lửa, và các vết nứt hình thành được giải mã như thông điệp từ thần linh. Cách làm này tương tự nghi lễ "ốc bốc" của Trung Hoa cổ, nhưng tại Việt Nam, nó được kết hợp với tín ngưỡng địa phương như thờ cúng tổ tiên và thần núi.

Một phương pháp khác là dùng cỏ thi (còn gọi là cỏ bói), thường kết hợp với 64 quẻ Kinh Dịch. Thầy bói sẽ ném các cọng cỏ xuống đất và căn cứ vào cách chúng rơi để luận đoán hung cát. Điều thú vị là ở một số vùng quê Việt, người ta thay thế cỏ thi bằng lá cây địa phương như lá dừa nước hoặc cây tre, tạo nên nét độc đáo riêng.

Vai trò của thầy bói trong xã hội
Những người hành nghề bói toán thường được gọi là "thầy đồng" hoặc "pháp sư", không chỉ là nhà tiên tri mà còn đóng vai trò như người hòa giải các mâu thuẫn cộng đồng. Họ thường xuất hiện trong những dịp quan trọng như chọn ngày lành để cưới hỏi, xây nhà, hoặc trước các trận chiến. Sử sách ghi lại rằng, dưới thời nhà Trần, các quân sư từng dùng bói toán để quyết định thời điểm tấn công quân Nguyên Mông, kết hợp giữa chiến lược quân sự và niềm tin tâm linh.

Tín ngưỡng và phê phán
Dù được tôn trọng, nghề bói toán cũng vấp phải nhiều tranh cãi. Sách "Đại Việt sử ký toàn thư" từng nhắc đến việc vua Lê Thánh Tông ra lệnh hạn chế các thầy bói lang thang để tránh lừa đảo. Tuy nhiên, ở góc độ văn hóa, những nghi thức này lại chứa đựng kho tàng tri thức dân gian. Ví dụ, cách xem hướng nhà dựa trên thuyết phong thủy hay việc chữa bệnh bằng bùa chú phản ánh sự giao thoa giữa y học cổ truyền và tâm linh.

Di sản còn sót lại
Ngày nay, nhiều phương pháp cổ vẫn tồn tại dưới dạng biến thể. Ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, người ta vẫn dùng phương pháp "bói gieo thẻ" trong các đền chùa, trong khi cộng đồng người Mường lại lưu giữ nghi thức "khảm hèo" – xem xương gà để đoán vận mệnh. Dù khoa học hiện đại phát triển, những tập tục này vẫn tồn tại như một cách kết nối với quá khứ và giải tỏa bất an trong cuộc sống hiện đại.

Nhìn chung, bói toán cổ đại không đơn thuần là mê tín, mà còn là cửa ngõ để hiểu về tư duy, văn hóa và cách con người xưa đối mặt với những điều không thể lý giải. Từ những vết nứt trên mai rùa đến những lá số tử vi phức tạp, mỗi phương pháp đều ẩn chứa câu chuyện riêng về khát vọng thấu hiểu tương lai của nhân loại.