Bói Toán, Trừ Tà Và Vai Trò Của Văn Hóa Dân Gian Trong Xã Hội Hiện Đại

Trong dòng chảy hối hả của xã hội hiện đại, những tập tục cổ xưa như bói toán, xem quẻ và nghi thức trừ tà vẫn tồn tại như mạch nguồn văn hóa ngầm. Tại các khu phố cổ Hà Nội, hình ảnh những thầy bói ngồi dưới gốc đa với lá số tử vi phủ kín mặt bàn không còn xa lạ. Một nghiên cứu năm 2019 của Viện Văn hóa Nghệ thuật cho thấy 43% người trẻ tuổi từng tham gia ít nhất một hình thức bói toán, phản ánh sự giao thoa giữa niềm tin truyền thống và tâm lý con người thời đại số.

Nghệ thuật xem quẻ dịch lý vẫn được lưu truyền qua phương pháp "động thẻ" độc đáo. Thầy pháp Lê Văn Hùng (58 tuổi) ở làng Đông Hồ chia sẻ: "Mỗi thẻ gỗ chạm khắc tinh xảo đều ẩn chứa quy luật ngũ hành, khi khách hàng rút trúng thẻ nào, cần phân tích cả yếu tố phương vị và thời điểm gieo quẻ". Cách tiếp cận này đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về Kinh Dịch cùng kinh nghiệm thực tế hàng chục năm.

Hiện tượng "trừ tà giải hạn" đang có những biến thể thú vị. Tại TP.HCM, nhiều gia đình trẻ kết hợp nghi lễ truyền thống với công nghệ hiện đại như dùng máy đo từ trường để phát hiện "vùng năng lượng xấu". Chuyên gia phong thủy Nguyễn Thị Mai Anh giải thích: "Không phủ nhận giá trị tinh thần của tục lệ xưa, nhưng cần tỉnh táo phân biệt giữa tâm linh và mê tín dị đoan".

Cuộc tranh luận về tính khoa học của các tập tục này chưa bao giờ ngừng nóng. Tiến sĩ Trần Quốc Tuấn (Đại học Khoa học Xã hội) nhận định: "Các nghiên cứu nhân chủng học cho thấy hiệu ứng placebo trong bói toán có thể tác động tích cực đến tâm lý người tin theo". Tuy nhiên, vị tiến sĩ cũng cảnh báo về những trường hợp lợi dụng niềm tin để trục lợi, như vụ án "thầy phù thủy" ở Bình Dương năm 2021 lừa đảo hàng tỷ đồng.

Trên các nền tảng mạng xã hội, xu hướng kết hợp bói toán với chiêm tinh học phương Tây đang tạo ra làn sóng mới. Ứng dụng XemSao phát triển thuật toán AI phân tích lá số kết hợp vị trí các chòm sao, thu hút hơn 500,000 người dùng chỉ sau 6 tháng ra mắt. Công nghệ blockchain cũng được áp dụng trong lĩnh vực này thông qua các hợp đồng thông minh đảm bảo minh bạch quy trình xem bói.

Câu chuyện về ông Tăng Văn Hải (42 tuổi, chủ xưởng gỗ ở Đồng Nai) minh chứng cho sự dung hòa giữa truyền thống và hiện đại. Sau khi sử dụng dịch vụ tư vấn phong thủy kết hợp phần mềm thiết kế 3D, doanh nghiệp của ông ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 35% trong quý IV/2023. "Không phải mê tín mà là tận dụng tri thức cổ nhân theo cách khoa học", ông Hải chia sẻ.

Bộ Văn hóa đang xúc tiến dự án số hóa di sản phi vật thể, trong đó có việc ghi hình 360 độ các nghi thức trừ tà cổ truyền. Dự án không chỉ bảo tồn văn hóa dân gian mà còn tạo cơ hội cho giới nghiên cứu phân tích các hiện tượng tâm linh dưới góc nhìn khoa học.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, sức sống của những tập tục xưa đặt ra bài toán cân bằng giữa gìn giữ bản sắc và thích ứng với đời sống đương đại. Như lời nghệ nhân Lý Văn Thọ (72 tuổi) ở Huế: "Cái hồn của bói toán không nằm ở việc đoán trúng tương lai, mà ở khả năng giúp con người chiêm nghiệm quá khứ để sống trọn vẹn hiện tại".