Chúc Do Thuật, Đạo Sĩ và Cư Sĩ: Dấu Ấn Độc Đáo Trong Thế Giới Tâm Linh Việt Nam

Trong dòng chảy văn hóa tâm linh Việt Nam, sự hòa quyện giữa các hình thức trị liệu cổ truyền và thực hành tu tập tạo nên bức tranh đa sắc màu. Trong đó, Chúc Do thuật - một bí kíp trị bệnh bằng bùa chú từ cổ thư Đạo giáo, cùng với hình ảnh những vị đạo sĩ râu tóc bạc phơ và các cư sĩ áo nâu tu tại gia, đã trở thành mảnh ghép độc đáo trong đời sống tín ngưỡng người Việt.

Phần 1: Tinh Hoa Chúc Do Thuật
Bắt nguồn từ "Hoàng Đế Nội Kinh" cổ đại Trung Hoa, Chúc Do thuật () du nhập vào Việt Nam từ thế kỷ X thông qua giao lưu văn hóa. Kỹ thuật này kết hợp y học cổ truyền với phép thuật tâm linh, sử dụng bùa chú kèm thảo dược để trị bệnh. Tại làng Đồng Kỵ (Bắc Ninh), cụ Lý Văn Sửu (92 tuổi) vẫn lưu giữ bộ "Chúc Do Bí Lục" chép tay bằng chữ Hán-Nôm, trong đó ghi rõ 72 loại bùa ứng với các chứng bệnh từ đau xương khớp đến tà ma ám ảnh. Điểm đặc biệt là mỗi đạo bùa phải được vẽ trên giấy điệp vào giờ Tý, kèm câu thần chú: "Thiên linh linh địa linh linh/ Thần phù nhất trướng tảo ta bệnh tình".

Phần 2: Hành Trạng Của Đạo Sĩ
Khác với thầy mo hay thầy cúng, đạo sĩ Việt thường tu theo Lão giáo nhưng có sự pha trộn với tín ngưỡng bản địa. Tại điện thờ Tam Phủ (Hà Nam), đạo sĩ Trần Quốc Tuấn (68 tuổi) chia sẻ: "Chúng tôi luyện Đạo qua 3 phép: Đơn đỉnh (luyện đan), Phù thủy (vẽ bùa) và Tịch cốc (nhịn ăn)". Mỗi năm vào tiết Thanh minh, các đạo sĩ thường tổ chức lễ "Tẩy Trần Cung" - nghi thức tẩy uế kéo dài 49 ngày với 108 lần tụng kinh. Điểm nhấn là màn "Vũ Khúc Ngọc Hoàng" khi các đạo sĩ mặc áo thụng vàng, cầm kiếm gỗ múa theo điệu trống bát âm.

Phần 3: Đời Sống Cư Sĩ Hiện Đại
Trong xã hội đương đại, hình ảnh cư sĩ không còn giới hạn ở những cụ già tụng kinh gõ mõ. Anh Nguyễn Hồng Phúc (35 tuổi), kỹ sư CNTT tại TP.HCM, chia sẻ: "Sáng ngồi thiền 30 phút, tối về trồng rau trên sân thượng và đọc Đạo Đức Kinh". Xu hướng "cư sĩ trẻ" đang nở rộ với các hội nhóm như "Đạo Tại Gia" thu hút hàng nghìn thành viên. Họ kết hợp thiền Minh Sát với yoga, tổ chức các khóa tu "2 ngày 1 đêm" tại resort, thậm chí ứng dụng công nghệ blockchain để quản lý việc cúng dường minh bạch.

Phần 4: Giao Thoa Văn Hóa
Sự tương tác giữa ba yếu tố tạo nên hiện tượng độc đáo: Đạo sĩ dùng Chúc Do thuật chữa bệnh cho cư sĩ, trong khi các cư sĩ trẻ lại số hóa bùa chú thành NFT. Tại lễ hội đền Gióng 2023, người ta chứng kiến cảnh đạo sĩ dùng máy tính bảng vẽ bùa điện tử. Bà Lê Thị Hương (cư sĩ 70 tuổi ở Hội An) cho biết: "Tôi học được 3 đạo bùa chữa đau răng từ sách cổ, giờ dạy lại cho con cháu qua Zoom". Điều này đặt ra câu hỏi về sự cân bằng giữa bảo tồn di sản và thích nghi với thời đại số.

Phần 5: Thách Thức Và Triển Vọng
Dù được Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể năm 2021, thực hành Chúc Do thuật đang đối mặt với nguy cơ thất truyền. Chỉ còn 7 đạo sĩ cao tuổi thông thạo toàn bộ 72 loại bùa. Trong khi đó, giới trẻ có xu hướng "thực dụng hóa" các nghi thức tâm linh. TS Nguyễn Thị Hải Yến (Viện Nghiên cứu Tôn giáo) nhận định: "Cần xây dựng bảo tàng số về Chúc Do thuật kết hợp đào tạo đạo sĩ trẻ". Một số startup đã phát triển ứng dụng Đạo Giáo VR cho phép trải nghiệm luyện đan ảo.

Trong dòng xoáy hiện đại hóa, sự tồn tại của Chúc Do thuật, đạo sĩ và cư sĩ như cầu nối giữa quá khứ và hiện tại. Chúng không chỉ là di sản văn hóa mà còn đưa ra lời giải cho bài toán cân bằng giữa đời sống vật chất và nhu cầu tâm linh trong xã hội đương đại. Như lời một cư sĩ trẻ đã nói: "Tu không phải là từ bỏ thế gian, mà là tìm thấy sự an nhiên giữa dòng đời hối hả".