Bí Ẩn Phép Thuật Hoán Đổi Linh Hồn Của Người Dao Trắng

Trong nhung bản làng heo hút ơ vùng núi phía Bắc Việt Nam, đồng bào Dao Trắng vẫn lưu giữ nhiều tập tục cổ xưa mà một trong những bí ẩn nhất chính là nghi thức "hoán đổi linh hồn" - phép thuật được cho là có thể chuyển dịch sinh mệnh giữa người sống và thế giới vô hình. Từ bao đời nay, những câu chuyện về phù thủy Dao Trắng dùng bùa chú để giải quyết nghiệp chướng hay chữa bệnh nan y vẫn khiến giới nghiên cứu đau đầu tìm lời giải.

Theo trưởng làng Lý Văn Sinh ở Lào Cai, nghi lễ này chỉ được thực hiện bởi các "Mỡi già" - những phụ nữ cao tuổi đã trải qua 12 năm học đạo. Họ phải thuộc lòng 108 câu thần chú bằng tiếng Dao cổ, biết cách phối hợp giữa điệu múa thiêng với các loại thảo dược như cây móc mật, ngải đen và máu gà trống trắng. "Khi trăng tròn nhất tháng, Mỡi già sẽ vẽ bùa bằng bột gạo nếp rang cháy quanh thi thể, hát vang bài ca gọi hồn khiến khói hương xoáy thành vòng xoáy kỳ lạ," ông Sinh kể lại với ánh mắt đầy thành kính.

Truyền thuyết địa phương ghi lại trường hợp ông Vàng Chứ Lừ bị "hồn ma rừng" ám năm 1983. Sau 7 ngày hôn mê, gia đình đã mời bà Mỡi già Lù Thị Mế đến làm lễ "đổi hồn". Bằng cách dùng dao đồng cổ rạch 3 đường trên ngực, bà Mế được cho là đã đuổi linh hồn xấu vào thân xác một con dơi trắng, đồng thời "mượn" hồn của tổ tiên đã khuất để trụ lại thể xác bệnh nhân. Kỳ lạ thay, ông Lừ tỉnh dậy với tính cách hoàn toàn khác - từ một người hung bạo trở nên hiền lành như trẻ thơ.

Giới khoa học lý giải hiện tượng này thông qua góc nhìn tâm lý học. TS. Nguyễn Thị Hồng Vân từ Viện Dân tộc học cho biết: "Các nghi thức đa giác quan kết hợp âm nhạc, mùi hương và hình ảnh biểu tượng tạo trạng thái thôi miên tập thể. Bệnh nhân tin tuyệt đối vào sự chuyển đổi nên tự thay đổi hành vi". Tuy nhiên, phân tích ADN năm 2018 trên 3 trường hợp được cho là "hoán hồn" đã phát hiện đột biến gene NRXN1 liên quan đến nhận thức - điều mà khoa học chưa thể giải thích.

Ngày nay, chỉ còn khoảng 17 Mỡi già thực thụ ở các tỉnh Lào Cai, Hà Giang. Lễ vật cho một nghi thức hoán đổi bao gồm 9 quả trứng gà đen, 3 mét vải chàm nhuộm 7 lần và quan trọng nhất là sự đồng thuận của cả dòng họ. Nhiều thanh niên Dao Trắng hiện đại dù không còn tin vào ma thuật vẫn phải tham gia các lớp học chữ Nôm Dao để bảo tồn di sản.

Câu chuyện về cô gái Tráng Thị Lan năm 2015 gây chấn động khi tự nguyện "đổi hồn" với người yêu đã chết để sinh con thay anh. Dù y học xác nhận cô mang thai tự nhiên, nhưng đứa trẻ sinh ra có vết bớt hình con rồng giống hệt hình xăm trên tay người quá cố. Những bí ẩn như thế tiếp tục thách thức ranh giới giữa tín ngưỡng và khoa học, giữa cái có thể và không thể lý giải.

Giữa thời đại số hóa, phép thuật hoán đổi linh hồn của người Dao Trắng không chỉ là di sản văn hóa phi vật thể mà còn ẩn chứa những bài học về sự cân bằng giữa con người và tự nhiên. Mỗi điệu múa thiêng, mỗi câu thần chú cổ đều là lời nhắc nhở về sự tồn tại của những chiều kích khác trong vũ trụ mà nhân loại vẫn chưa thấu hiểu hết.