Giấc Mơ Đại Dịch Khám Phá Tiềm Thức Thời Covid

Trong 3 năm qua, đại dịch COVID-19 không chỉ thay đổi nhịp sống thường ngày mà còn len lỏi vào thế giới giấc mơ của hàng triệu người. Nghiên cứu từ Viện Tâm lý Hà Nội cho thấy 68% người được khảo sát ghi nhận những giấc mơ kỳ lạ liên quan đến virus, cách ly hoặc cảm giác mất kiểm soát. Hiện tượng này không phân biệt tuổi tác hay nghề nghiệp, trở thành chủ đề được các chuyên gia tâm lý và thần kinh học quan tâm.

Một bệnh nhân nữ 34 tuổi tại TP.HCM chia sẻ: "Tôi thường mơ thấy mình bị mắc kẹt trong siêu thị không lối thoát, xung quanh toàn người đeo khẩu trang nhưng không ai nói chuyện". Giấc mơ tái diễn này phản ánh nỗi lo vô hình về việc mất kết nối xã hội - hệ quả của các đợt giãn cách kéo dài. Trong khi đó, nhiều nhân viên y tế lại mô tả những cơn ác mộng lặp lại cảnh họ chạy đua với thời gian để cứu bệnh nhân trong phòng hồi sức cấp cứu ngập tràn máy thở.

Giáo sư Nguyễn Thị Lan Anh, chuyên gia về giấc ngủ tại Đại học Y Dược Hà Nội, giải thích: "Não bộ xử lý cảm xúc ban ngày thông qua giấc mơ. Những trải nghiệm căng thẳng như sợ nhiễm bệnh, áp lực tài chính hay nỗi cô đơn đều được mã hóa thành biểu tượng trong tiềm thức". Bà chỉ ra 3 dạng giấc mơ phổ biến: mơ thấy bị truy đuổi bởi vật thể vô hình (đại diện cho nỗi sợ virus), mơ mất khả năng thở (liên quan đến triệu chứng COVID) và mơ thấy người thân biến mất (phản ánh nỗi lo ly biệt).

Công trình nghiên cứu của nhóm bác sĩ tâm thần Đại học Huế còn phát hiện hiện tượng "mơ đồng bộ" - khi nhiều người xa lạ cùng ghi nhận những chi tiết giống nhau trong giấc mơ. Ví dụ điển hình là hình ảnh "con đường vắng lặng với hàng cây khô héo" xuất hiện trong nhật ký giấc mơ của 127 người tham gia nghiên cứu. Các chuyên gia cho rằng đây có thể là hệ quả của việc tiếp nhận thông tin đại chúng giống nhau về cảnh thành phố bị phong tỏa.

Kỹ thuật chụp cộng hưởng từ fMRI tiết lộ hoạt động bất thường ở vùng hải mã (hippocampus) và hạch hạnh nhân (amygdala) khi đối tượng trải qua các giấc mơ dịch bệnh. Điều này lý giải vì sao nhiều người tỉnh dậy với cảm giác mệt mỏi dù ngủ đủ 8 tiếng. Tiến sĩ Lê Minh Đức đề xuất phương pháp "viết nhật ký giấc mơ" kết hợp với thiền định 10 phút trước khi ngủ để giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực.

Trên diễn đàn sức khỏe tinh thần VietMind, thành viên có nickname "Gió Mùa Thu" chia sẻ cách tự chữa lành độc đáo: "Tôi vẽ lại những giấc mơ về đại dịch rồi đốt chúng đi, cảm giác như thiêu rụi được nỗi lo âu". Cách làm này được nhiều chuyên gia ủng hộ vì giúp chuyển hóa nỗi sợ thành hành động cụ thể.

Gần 2 năm sau khi dịch bệnh được kiểm soát, tần suất các giấc mơ liên quan đến COVID đã giảm 40% theo thống kê từ phòng khám Tâm lý Sài Gòn. Tuy nhiên, 12% người từng nhiễm virus vẫn gặp phải hội chứng "mơ hậu COVID" với những cơn ác mộng định kỳ. Các nhà trị liệu khuyến cáo cần can thiệp sớm bằng liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) để ngăn ngừa chứng rối loạn stress sau sang chấn.

Hiện tượng giấc mơ đại dịch đã mở ra hướng nghiên cứu mới về khả năng phục hồi tâm lý cộng đồng. Như lời bác sĩ Trần Khánh Vân: "Những giấc mơ dù đáng sợ đến đâu cũng là cơ chế tự nhiên giúp chúng ta xử lý tổn thương. Quan trọng là học cách lắng nghe và giải mã thông điệp từ tiềm thức".