Giấc Mơ Chiến Tranh Và Những Hồi Ức Khó Phai

Trong căn phòng tối om chỉ vương mùi ẩm mốc, cụ ông Hùng chợt tỉnh giấc với tiếng thở dốc. Bàn tay run run sờ lên ngực áo, nơi vết sẹo dài từ trận đánh năm 1972 vẫn còn hằn sâu như lời nhắc nhở không nguôi. Những giấc mơ về chiến tranh đã theo ông suốt 50 năm, khi thì hiện ra dưới dạng tiếng đạn pháo rền vang, khi lại là bóng dáng đồng đội ngã xuống giữa rừng già Quảng Trị.

Chiến tranh đã kết thúc từ lâu, nhưng với hàng triệu người Việt, nó vẫn tồn tại trong những mảnh vỡ ký ức. Có người kể về những đêm trực chiến dưới hầm pháo, tai vẫn nghe văng vẳng tiếng máy bay B-52 gầm rú. Có người không dám nhìn khói lửa, bởi mùi cháy khét luôn khiến họ co rúm người như đang trốn tránh bom napalm. Khoa học gọi đó là rối loạn stress hậu chấn thương, nhưng với cụ Hùng, đó đơn giản là "cái giá của lịch sử".

Giới trẻ ngày nay tiếp cận chiến tranh qua những thước phim tài liệu. Cô sinh viên Linh từng xem cảnh tái hiện trận Điện Biên Phủ trên không mà lòng se thắt: "Cháu không tưởng tượng nổi các cụ đã sống thế nào khi 72 giờ liền địch oanh tạc". Nhưng có những chi tiết không sách vở nào ghi lại, như cách các bà mẹ miền Bắc dùng lá chuối khô thay băng vệ sinh, hay tiếng hát ru con giữa tiếng máy bay trinh sát.

Tại bảo tàng chứng tích chiến tranh Đà Nẵng, chiếc xe đạp thồ chở 330kg hàng hóa vẫn đứng đó như tượng đài im lặng. Nhiều du khách nước ngoài sửng sốt khi biết đây là phương tiện vận chuyển chính trên đường Trường Sơn. "Làm sao họ có thể đạp xe qua núi với tải trọng gấp 5 lần bình thường?" - một du khách Đức thắc mắc. Câu trả lời có lẽ nằm ở những câu chuyện chưa kể về những người lính vận tải dùng dây rừng buộc chân vào bàn đạp để khỏi ngã khi kiệt sức.

Những năm gần đây, hiện tượng "săn phế tích chiến tranh" nở rộ trong giới trẻ. Anh Tuấn, chủ kênh YouTube "Hành trình xuyên rừng", từng quay cảnh phát hiện xác trực thăng UH-1 trong lõi rừng Kon Tum: "Khi chạm vào vết đạn xuyên thủng vỏ máy bay, tôi như thấy hơi thở nóng hổi của lịch sử". Nhưng các cựu binh như ông Hùng lại lo ngại: "Chiến tranh không phải trò phiêu lưu, nó là nỗi đau cần được tôn trọng".

Trong một xưởng phục chế tại Huế, nghệ nhân Lệ Hằng đang tỉ mẩn ghép từng mảnh vỡ của bức tượng Phật bị pháo kích. Công việc này khiến chị liên tưởng đến quá trình hàn gắn vết thương chiến tranh: "Mỗi mảnh vỡ đều mang câu chuyện riêng, ghép lại không chỉ để phục dựng di sản mà còn để hiểu về sức mạnh của sự sống".

Chiều muộn ở nghĩa trang Trường Sơn, gió luồn qua hàng nghìn bia mộ vô danh mang theo âm thanh vi vu kỳ lạ. Có người bảo đó là tiếng thì thầm của những linh hồn lính trẻ, cũng có người cho rằng chỉ là hiệu ứng gió qua khe đá. Nhưng với bà Mai, người đã 30 năm quét lá ở đây, đó là âm thanh của sự hòa giải: "Các anh nằm xuống không phân biệt phe phái, giờ đây chỉ còn là những người con đất Việt".

Khi màn đêm buông xuống, cụ Hùng lại mở chiếc hộp thiếc cũ kỹ chứa 12 chiếc cúc áo đồng đội. Mỗi chiếc cúc là một lời hứa chưa thực hiện: "Thằng Tư hứa về xây lại nhà thờ họ, thằng Minh định mở lớp dạy chữ Nôm...". Giấc mơ chiến tranh vẫn sẽ còn ám ảnh, nhưng cụ đã học được cách sống chung với nó - như cây đa cổ thụ vẫn đâm chồi non từ thân cây bị đạn xuyên thủng.

Chiến tranh qua đi để lại những giấc mơ không bao giờ tắt. Nhưng trong những câu chuyện được kể lại, trong từng di tích được gìn giữ, và cả những vết sẹo trên da thịt lẫn tâm hồn, người Việt vẫn kiên cường viết tiếp bản hùng ca về khát vọng hòa bình. Để rồi mỗi sớm mai thức dậy, tiếng chim hót trong vườn nhà cụ Hùng nghe như bản giao hưởng của sự sống bất diệt.