Giấc Mơ Đại Dịch Và Những Điều Chưa Kể

Trong những đêm dài cách ly năm 2021, chị Lan - nhân viên kế toán tại quận Tân Bình - thường thức giấc với chiếc áo blouse trắng xóa mồ hôi. Giấc mơ lặp đi lặp lại luôn bắt đầu bằng hình ảnh những con virus màu xám bò lổm ngổm trên tường phòng ngủ, chúng phát ra âm thanh lách cách như máy in nhiệt đang hoạt động hết công suất. Điều kỳ lạ là dù đã tiêm đủ 3 mũi vaccine, trong mơ chị vẫn cảm nhận rõ mùi cồn sát khuẩn xộc thẳng vào cổ họng.

Giới chuyên gia tâm lý tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội ghi nhận 43% bệnh nhân khám trực tuyến trong giai đoạn 2020-2022 có triệu chứng "áp mộng dịch tễ" - thuật ngữ mô tả hiện tượng não bộ tự tái hiện trải nghiệm Covid-19 qua những biểu tượng kỳ ảo. Tiến sĩ Nguyễn Thị Mai Anh giải thích: "Khi đồng hồ sinh học bị đảo lộn do làm việc tại nhà, vùng hippocampus chịu trách nhiệm xử lý ký ức sẽ hoạt động thái quá trong giai đoạn REM".

Đặc biệt hơn, nghiên cứu của nhóm sinh viên Đại học Sư phạm TP.HCM trên 200 tình nguyện viên phát hiện 78% người mơ thấy vật thể hình cầu gai có liên hệ trực tiếp với thói quen lướt tin tức trước khi ngủ. Anh Tuấn - chủ quán cà phê hẻm Nguyễn Du - kể lại giấc mơ định kỳ: "Tôi thấy mình đang pha ly bạc xỉu thứ 1000 trong ngày, nhưng tất cả khách hàng đều đeo mặt nạ phòng độc màu xanh dương. Tiếng máy xay cafe biến thành âm thanh máy thở oxy".

Thực tế cho thấy những giấc mơ này không đơn thuần là phản ứng tâm lý. Dữ liệu từ phòng thí nghiệm giấc ngủ Bệnh viện Chợ Rẫy tiết lộ: nhịp tim bệnh nhân trong giai đoạn mơ có dịch tễ thường tăng 25-30% so với người bình thường, kèm theo hiện tượng co cơ ngực bất thường. Kỹ thuật viên Trần Văn Hải chia sẻ: "Có những trường hợp EEG ghi nhận sóng theta dao động mạnh ở thùy đỉnh, tương tự biểu hiện của người đang trải qua cơn bão cytokine".

Điều thú vị là một số nghệ sĩ sáng tạo đã biến trải nghiệm này thành tác phẩm nghệ thuật. Triển lãm "Mộng Hệ" của họa sĩ Lê Minh Trí tại Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng trưng bày loạt tranh mô phỏng những giấc mơ dịch tễ qua thủ pháp trừu tượng. Bức "Chuỗi PCR Vô Tận" sử dụng 3,000 que tăm bông cũ xếp thành hình xoắn ốc DNA, phản chiếu cảm giác bị ngoáy mũi liên tục trong các đợt xét nghiệm tập trung.

Các chuyên gia khuyến cáo người thường xuyên gặp ác mộng liên quan Covid-19 nên thực hiện "liệu pháp tái lập trình giấc ngủ":

1. Thiết lập thói quen ngắt kết nối thiết bị điện tử 90 phút trước khi ngủ
2. Sử dụng tinh dầu sả chanh hoặc oải hương để ổn định nhịp thở
3. Tập thói quen viết nhật ký giấc mơ bằng bút màu thay vì điện thoại

Nhà thần kinh học Đỗ Quốc Bảo nhấn mạnh: "Những giấc mơ này giống hệ điều hành cập nhật phiên bản mới cho não bộ. Chúng ta cần học cách đọc các thông điệp ẩn thay vì cố gắng xóa bỏ". Nghiên cứu mới nhất từ Đại học Utrecht (Hà Lan) chỉ ra rằng người biết phân tích biểu tượng trong giấc mơ dịch tễ có khả năng thích ứng với biến động xã hội tốt hơn 62% so với người bình thường.

Trong bối cảnh thế giới vẫn chưa hoàn toàn thoát khỏi bóng ma đại dịch, việc thấu hiểu ngôn ngữ của tiềm thức qua những giấc mơ có thể trở thành chìa khóa quan trọng giúp con người tái thiết lập trạng thái cân bằng tinh thần. Như lời bà Nguyễn Thị Kim Ngân - nhà hoạt động cộng đồng tại khu phố cổ Hội An: "Những giấc mơ đại dịch giống như lớp sóng ngầm sau cơn bão, chúng nhắc nhở chúng ta đừng quên bài học về sự mỏng manh của cuộc sống, nhưng cũng đừng để nỗi sợ chiếm lĩnh hy vọng".