Bí Ẩn và Sức Mạnh: Khám Phá Phương Pháp Trị Bệnh Trừ Tà "Chúc Do" Trong Văn Hóa Việt

Trong kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam, phương pháp "Chúc Do" (hay còn gọi là Chúc Do thuật) luôn là một chủ đề đầy bí ẩn và tranh cãi. Kết hợp giữa y học cổ truyền, tín ngưỡng dân gian và nghi lễ tâm linh, kỹ thuật này được cho là có khả năng chữa bệnh thông qua việc "giao tiếp với thế giới vô hình". Dù bị nhiều người xem là mê tín dị đoan, Chúc Do vẫn tồn tại dai dẳng trong đời sống một bộ phận cộng đồng, đặc biệt ở các vùng nông thôn và miền núi.

Nguồn gốc lịch sử
Theo các tài liệu Hán Nôm, Chúc Do xuất hiện ở Việt Nam từ thế kỷ XV, chịu ảnh hưởng từ Đạo giáo Trung Hoa. Cái tên "Chúc Do" bắt nguồn từ chữ "Chúc" (lời cầu khẩn) và "Do" (nguyên nhân), hàm ý dùng lời nói linh thiêng để tác động đến căn nguyên bệnh tật. Các thầy Chúc Do thường là những người am hiểu y lý cổ truyền, đồng thời được cho là có năng lực "thông thiên địa". Trong sách "Nam dược thần hiệu" của Tuệ Tĩnh cũng có nhắc đến việc kết hợp bùa chú với thuốc nam.

Quy trình thực hành
Một buổi trị liệu Chúc Do điển hình bao gồm 3 giai đoạn:

1. Chẩn đoán tâm linh: Thầy dùng đồng xu, trứng gà hoặc nén hương để xác định nguyên nhân (do ma quấy, tổ tiên quở phạt hay phong thủy xấu).
2. Nghi thức trừ tà: Đốt phù chú, đọc thần chú bằng chữ Nho cổ, kết hợp xoa bóp bằng rượu ngâm thảo dược.
3. Kê đơn dưỡng sinh: Hướng dẫn bệnh nhân dùng bài thuốc kết hợp thực vật và khoáng vật theo nguyên tắc âm dương.

Trường hợp điển hình
Năm 2018 tại Hòa Bình, một thầy Chúc Do đã gây xôn xao khi chữa khỏi chứng liệt nửa người cho cụ ông 70 tuổi bằng cách: dùng lá ngải cứu hơ nóng kết hợp đọc chú "Thiên sư triệu kiếp bệnh tiêu tán" trong 7 ngày đêm. Dù y học hiện đại giải thích đây chỉ là hiệu ứng placebo, nhiều người dân tộc Mường vẫn tin vào phép màu này.

Góc nhìn khoa học
GS. Nguyễn Văn Hùng (Viện Nghiên cứu Văn hóa) nhận định: "Chúc Do thực chất là hình thức psychotherapy cổ xưa. Việc kết hợp âm thanh (thần chú), mùi hương (trầm), và thủ thuật vật lý (xông hơi) tạo hiệu ứng thư giãn thần kinh". Nghiên cứu của Đại học Y Hà Nội (2020) trên 50 bệnh nhân được chữa Chúc Do cho thấy 68% giảm triệu chứng đau mãn tính, nhưng các nhà khoa học cảnh báo về nguy cơ chậm trễ điều trị y tế.

Tranh cãi và thách thức
Năm 2021, Bộ Y tế đã ra quy định cấm sử dụng Chúc Do cho các bệnh truyền nhiễm và ung thư. Tuy nhiên ở vùng sâu vùng xa, nhiều thầy Chúc Do vẫn hoạt động ngầm. Điều đáng nói là một số phù thủy giả mạo đã lợi dụng niềm tin để trục lợi, như vụ án "thầy mo" Lương Văn Hồng (2022) ở Lạng Sơn lừa đảo 3 tỷ đồng qua việc làm lễ "gọi hồn chữa bệnh".

Bảo tồn di sản
Dưới góc độ nhân học, Chúc Do chứa đựng nhiều giá trị:

• Hệ thống tri thức bản địa về thảo dược
• Kỹ thuật thiền định và kiểm soát hơi thở
• Nghi lễ nghệ thuật dân gian độc đáo
  Hiện Bộ Văn hóa đang lập hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận Chúc Do là Di sản Văn hóa Phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Trong thời đại y học hiện đại, Chúc Do vẫn tồn tại như một lựa chọn "chữa bệnh toàn diện" cho những người tin vào sự kết nối giữa thể xác và tâm linh. Điều quan trọng là cần có cơ chế kiểm soát để loại bỏ hành vi lừa đảo, đồng thời nghiên cứu khoa học nhằm kế thừa những tinh hoa từ phương pháp cổ truyền này. Như lời một thầy Chúc Do ở Nghệ An: "Con dao nào cũng hai lưỡi - quan trọng là dùng đúng chỗ và đúng cách".