Bạch Tiên và Bí Ẩn của Thuật Phù Thủy trong Văn Hóa Dân Gian

Trong kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam, hình tượng Bạch Tiên thường gắn liền với những câu chuyện huyền bí về thuật phù thủy. Nhiều tài liệu cổ và truyền thuyết địa phương mô tả Bạch Tiên như một nhân vật nắm giữ quyền năng siêu nhiên, có khả năng kết nối với thế giới tâm linh thông qua các nghi thức bí ẩn. Tuy nhiên, để hiểu sâu về mối liên hệ này, cần phân tích từ góc độ lịch sử và tín ngưỡng.

Theo sử sách ghi chép, tín ngưỡng thờ Bạch Tiên xuất hiện rải rác ở một số vùng núi phía Bắc, nơi cộng đồng các dân tộc thiểu số lưu truyền nhiều tập tục cổ. Tương truyền, Bạch Tiên không phải là thần linh mà là người trần mắt thịt, từng sống vào thời kỳ loạn lạc. Bà được cho là đã tu luyện thành công pháp thuật "Ngũ Hành Hóa Khí", một dạng ma thuật dựa trên sự cân bằng giữa các nguyên tố tự nhiên. Những câu chuyện về việc bà dùng bùa chú chữa bệnh hoặc ngăn chặn thiên tai vẫn được kể lại trong các lễ hội địa phương.

Về bản chất của "thuật phù thủy" mà Bạch Tiên sử dụng, các nhà nghiên cứu văn hóa cho rằng đây là sự pha trộn giữa tri thức y học cổ truyền và tín ngưỡng vạn vật hữu linh. Ví dụ điển hình là việc bà kết hợp thảo dược với các câu thần chú bằng ngôn ngữ cổ - thứ chữ viết nay đã thất truyền. Một số thầy mo ở Lào Cai khẳng định vẫn lưu giữ được vài mảnh giấy ghi lại công thức này, nhưng chúng thường được cất giữ bí mật do lo ngại bị hiểu sai về mặt đạo đức.

Điều thú vị là trong hệ thống tâm linh Việt, Bạch Tiên không đại diện cho cái ác như quan niệm phương Tây về phù thủy. Trái lại, bà được xem như vị thần hộ mệnh của những người làm nghề chữa bệnh bằng phương pháp dân gian. Ở huyện Sa Pa, người dân vẫn duy trì tục dâng lễ vật hình con thỏ trắng - biểu tượng của Bạch Tiên - vào mỗi dịp đầu năm để cầu mong sức khỏe.

Tuy nhiên, sự tồn tại của thuật phù thủy trong đời sống hiện đại đang gây tranh cãi. Nhiều người trẻ cho rằng đó chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng, trong khi các bậc cao niên vẫn tin vào hiệu quả thực tế. Gần đây, một nhóm nhà nhân chủng học đã phát hiện bộ dụng cụ hành lễ bằng đồng niên đại 200 năm tại Yên Bái, bao gồm chuông nhỏ, gương bát quái và xâu tiền cổ - được cho là đồ vật Bạch Tiên từng sử dụng. Phát hiện này làm dấy lên giả thuyết về việc hình thành các nghi lễ phù thủy dưới ảnh hưởng của Đạo giáo Trung Hoa.

Dù còn nhiều bí ẩn chưa được giải mã, di sản của Bạch Tiên vẫn tiếp tục truyền cảm hứng cho nghệ thuật đương đại. Năm 2022, vở kịch "Bóng Trăng Phù Chú" dựa trên cuộc đời bà đã nhận được giải thưởng Sân khấu Quốc gia, chứng minh sức sống lâu bền của đề tài này. Có thể nói, hình tượng Bạch Tiên chính là cầu nối giữa quá khứ huyền hoặc và hiện tại, mời gọi chúng ta khám phá những lớp nghĩa sâu xa trong văn hóa tâm linh Việt.