Hướng Dẫn Cách Bói Toán Và Xem Bói Của Mẹ Thần Biển

Trong hệ thống tín ngưỡng dân gian Việt Nam, nghi thức bói toán liên quan đến Mẹ Thần Biển (hay còn gọi là Thiên Hậu Thánh Mẫu) chiếm vị trí đặc biệt. Từ Bắc vào Nam, nhiều đền thờ và miếu nhỏ dành riêng cho Mẹ thường xuất hiện gần các bến cảng hoặc khu vực sông nước. Khác với hình thức bói bài Tây hay xin xăm truyền thống, cách thức "xin keo" qua hình tượng Mẹ Thần Biển mang đậm nét văn hóa giao thoa giữa tín ngưỡng bản địa và ảnh hưởng từ Trung Hoa.

Theo các tài liệu lưu truyền tại đền Cửa Ông (Quảng Ninh), nghi thức này bắt nguồn từ tập tục của ngư dân trước khi ra khơi. Họ thường dùng đôi "thẻ keo" làm bằng gỗ mun hoặc ngọc thạch, khắc hình âm dương ở hai mặt. Khi muốn hỏi ý thần linh, người xin keo sẽ thành tâm khấn vái rồi thả nhẹ đôi thẻ từ độ cao ngang trán. Cách thẻ rơi xuống mặt bàn thờ - úp hay ngửa, chồng lên nhau hay tách rời - được giải mã thành các điềm báo khác nhau.

Một số thầy cúng ở vùng biển Hà Tĩnh kể lại rằng, có lần đoàn thuyền chuẩn bị đánh bắt xa bờ đã nhờ cách này để tránh bão. Khi xin keo được ba lần liên tiếp đều hiện hình "âm dương đảo ngược", cả làng quyết định hoãn chuyến đi. Quả nhiên, hai ngày sau trận cuồng phong ập đến khiến nhiều tàu không kịp trở về bị hư hại nặng. Từ đó, niềm tin vào sự linh ứng của nghi thức càng được củng cố.

Tại miền Tây Nam Bộ, cách thức thực hành có đôi chút biến thể. Thay vì dùng thẻ keo, người ta thường kết hợp với việc rút xăm thẻ. Mỗi chiếc thẻ gỗ được khắc số hiệu ứng với bài giải mã riêng, treo lủng lẳng trước án thờ. Người cầu nguyện sau khi dâng hương sẽ lắc mạnh hộp đựng thẻ cho đến khi một chiếc rơi ra. Điều thú vị là nhiều cụ cao niên ở Sóc Trăng khẳng định, những lá số này thường phản ánh chính xác tình trạng sức khỏe hoặc vận hạn mà không cần nói trước.

Dù vậy, các nhà nghiên cứu văn hóa cảnh báo không nên quá lạm dụng hình thức này. PGS.Tư Văn Lợi từ Viện Nghiên cứu Tôn giáo nhận định: "Bản chất của tục xin keo là để tìm sự an ủi tinh thần chứ không phải công cụ tiên tri tuyệt đối. Người dân cần tỉnh táo phân biệt giữa tín ngưỡng dân gian và mê tín dị đoan".

Hiện nay, nhiều địa phương đã kết hợp nghi thức này vào các lễ hội văn hóa biển. Ở Phan Thiết, hàng năm vào dịp lễ Vía Bà (23/3 âm lịch), du khách có thể trải nghiệm nghi lễ xin keo dưới sự hướng dẫn của các nghệ nhân. Điều này không chỉ bảo tồn di sản mà còn tạo nên nét độc đáo trong du lịch tâm linh.

Đối với ngư dân hiện đại, dù đã có các thiết bị dự báo thời tiết tiên tiến, nhiều người vẫn giữ thói quen xin keo trước chuyến đi. Anh Lê Văn Tám (38 tuổi, ngư dân Cà Mau) chia sẻ: "Không phải vì mê tín, mà như một cách gửi gắm niềm tin. Khi thấy hai mặt thẻ cân bằng, tâm trí cũng thấy nhẹ nhõm hơn". Có lẽ chính sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại này đã giúp tập tục tồn tại qua bao thế hệ.

Từ góc độ tâm lý học, TS. Nguyễn Thị Lan Hương (ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn TP.HCM) phân tích: "Hành động ném thẻ keo thực chất là quá trình tự vấn bản thân. Khi các thẻ rơi xuống theo cách bất ngờ, não bộ sẽ kích hoạt cơ chế giải mã ý nghĩa, qua đó giúp con người nhìn nhận vấn đề từ góc độ khách quan hơn".

Dù khoa học chưa thể lý giải hết những trường hợp được cho là "linh ứng", nhưng rõ ràng nghi thức này đã trở thành sợi dây kết nối văn hóa giữa các thế hệ. Từ những ngư dân làng chài đến các doanh nhân hiện đại, nhiều người vẫn tìm đến đền Mẹ Thần Biển không chỉ để cầu may, mà còn để tĩnh tâm giữa nhịp sống hối hả.

Trong bối cảnh xã hội đương đại, việc bảo tồn và phát huy giá trị của các nghi thức như xin keo cần đi đôi với việc nâng cao nhận thức cộng đồng. Chỉ khi hiểu đúng bản chất văn hóa và ý nghĩa tinh thần, chúng ta mới có thể tiếp nối di sản này một cách sáng suốt, tránh biến tục lệ tốt đẹp thành công cụ trục lợi.