Phương Pháp Chữa Bệnh Lỵ Bằng Thuật Chúc Do Trong Văn Hóa Việt

Trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam, thuật Chúc Do từ lâu đã được xem như phương pháp chữa bệnh mang đậm màu sắc tâm linh. Đặc biệt với bệnh lỵ - căn bệnh phổ biến ở vùng nhiệt đới ẩm, nhiều thế hệ người Việt đã kết hợp kiến thức thảo dược với nghi thức huyền bí này. Tài liệu từ làng Yên Tập (Hưng Yên) ghi lại: vào thế kỷ 19, các pháp sư thường dùng lá ngải cứu kết hợp câu khấn "Tam giới cửu thiên, thập phương chư Phật" để tạo thành bùa chú trị lỵ.

Cơ chế hoạt động của thuật Chúc Do dựa trên niềm tin về sự cân bằng âm dương. Khi bệnh nhân bị tiêu chảy kèm máu - biểu hiện được cho là "nhiệt độc xâm nhập", thầy pháp sẽ dùng que trúc vẽ bùa trên nền đất sét. Nghi thức này thường diễn ra vào giờ Thìn (7-9h sáng), thời điểm dương khí thịnh nhất. Một số thầy lang ở Thanh Hóa còn kết hợp xông hơi bằng lá trầu không và khói ngải điệp, tạo thành liệu pháp tổng hợp giữa vật chất và tinh thần.

Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp khỏi bệnh sau khi áp dụng phương pháp này. Giáo sư Đỗ Văn Hỷ (Đại học Y Hà Nội) lý giải: "Yếu tố placebo (giả dược) kết hợp với tinh dầu từ thảo mộc có thể tác động tích cực đến hệ thần kinh ruột". Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cảnh báo không nên lạm dụng khi bệnh chuyển nặng. Trường hợp ông Lê Văn Tám (68 tuổi, Nghệ An) năm 2019 đã phải nhập viện cấp cứu do chỉ tin dùng bùa chú mà bỏ qua điều trị y tế.

Hiện nay, phương pháp này vẫn tồn tại song song với y học hiện đại. Tại huyện Lương Sơn (Hòa Bình), các thầy mo kết hợp châm cứu huyệt Thiên Xu và bài khấn 12 câu để tăng hiệu quả. Thống kê từ Trung tâm Nghiên cứu Văn hóa Dân gian cho thấy 23% người dân nông thôn từng sử dụng hình thức chữa bệnh này ít nhất một lần.

Dù còn nhiều tranh cãi, không thể phủ nhận thuật Chúc Do đã trở thành di sản văn hóa phi vật thể. Năm 2020, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Văn hóa xây dựng tài liệu hướng dẫn sử dụng an toàn các phương pháp dân gian. Điều này cho thấy sự giao thoa giữa truyền thống và khoa học trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Bài học từ phương pháp cổ truyền này nhắc nhở chúng ta về giá trị của tri thức bản địa. Trong bối cảnh nhiều bệnh nhiệt đới đang trở nên kháng thuốc, việc nghiên cứu bài bản các kỹ thuật dân gian có thể mở ra hướng đi mới cho y học hiện đại.