Chúc Do Thuật và Phong Sát: Bí Ẩn Văn Hóa Dân Gian Việt Nam

Trong kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam, Chúc Do Thuật và khái niệm "phong sát" luôn là đề tài gợi lên sự tò mò lẫn e ngại. Từ những câu chuyện truyền miệng đến nghi thức tâm linh, hai yếu tố này phản ánh cách người xưa lý giải các hiện tượng tự nhiên và sức khỏe con người qua lăng kính huyền bí.

Nguồn Gốc Chúc Do Thuật

Chúc Do Thuật, hay còn gọi là "thuật chú trị", xuất hiện trong y học cổ truyền Á Đông như một phương pháp chữa bệnh kết hợp giữa ngôn từ, bùa chú và tâm linh. Tại Việt Nam, nó được cho là du nhập từ Trung Hoa, nhưng dần pha trộn với tín ngưỡng bản địa. Các thầy thuốc xưa tin rằng, việc đọc thần chú kết hợp với dùng lá cây hoặc vật phẩm đặc biệt có thể đuổi tà khí, cân bằng âm dương. Một ghi chép ở làng Đồng Sơn (Thanh Hóa) kể lại câu chuyện về ông lang Vũ năm 1890 đã dùng Chúc Do Thuật để chữa cho một trẻ em bị co giật bằng cách vẽ bùa trên giấy đỏ và đốt thành tro hòa với nước.

Phong Sát - Tác Nhân Vô Hình

"Phong sát" là thuật ngữ chỉ loại tà khí sinh ra từ gió độc, thường được mô tả trong phong thủy và y học cổ. Người xưa quan niệm, những luồng gió lạnh đột ngột hoặc gió thổi qua khe núi, vùng đất hoang có thể mang theo năng lượng xấu, gây bệnh tật hoặc vận rủi. Ở vùng Tây Bắc Việt Nam, dân tộc Mường có tập tục treo chuông gió trước cửa nhà để "hóa giải" phong sát, đồng thời dùng cây xương rồng trồng ở hướng Đông nhằm ngăn khí độc xâm nhập.

Sự Giao Thoa Giữa Chúc Do Thuật và Phong Sát

Điểm thú vị nằm ở cách hai khái niệm này bổ trợ cho nhau trong thực hành dân gian. Một thầy phù thủy tại Nghệ An từng chia sẻ: "Khi phong sát xâm nhập cơ thể, nó tạo ra các triệu chứng như đau đầu, mệt mỏi không rõ nguyên nhân. Lúc này, Chúc Do Thuật sẽ được dùng để trấn áp tà khí bằng cách kết hợp bùa chú và xông lá thuốc." Ví dụ, nghi thức "đốt trừ phong" gồm việc đốt lá ngải cứu khô trong phòng kín, vừa đọc câu chú: "Gió độc tan đi, khí lành trở lại" – được cho là cách làm sạch không gian sống.

Tranh Cãi và Giá Trị Hiện Đại

Dù có ý nghĩa văn hóa sâu sắc, Chúc Do Thuật và phong sát vẫn vấp phải nhiều ý kiến trái chiều. Giới khoa học cho rằng đây chỉ là sản phẩm của tâm lý mê tín, trong khi một số nhà nhân chủng học nhấn mạnh vai trò "liệu pháp tinh thần" của chúng. Năm 2020, một nghiên cứu từ Đại học Y Hà Nội chỉ ra rằng, các bài chú trong Chúc Do Thuật thực chất là hình thức thiền định giúp giảm căng thẳng, còn việc xông lá thuốc có cơ sở từ tinh dầu kháng khuẩn.

Kết

Dưới góc nhìn đương đại, Chúc Do Thuật và phong sát không đơn thuần là tín ngưỡng lỗi thời. Chúng phản ánh khát khao tìm kiếm sự cân bằng giữa con người và tự nhiên – một triết lý vẫn còn nguyên giá trị trong xã hội hiện đại đầy biến động. Như lời nghệ nhân dân gian Lê Thị Hòa (Huế): "Cái quan trọng không phải là niềm tin mù quáng, mà là bài học về sự tôn trọng quy luật trời đất."