Phụ Nữ Và Những Bí Ẩn Trong Văn Hóa Rút Thăm Bói Toán

Trong dòng chảy văn hóa Á Đông, nghi thức rút thăm bói toán đã trở thành mảnh ghép không thể thiếu của nhiều phụ nữ Việt Nam. Không chỉ đơn thuần là hình thức dự đoán tương lai, hoạt động này còn ẩn chứa những lớp nghĩa sâu xa về tâm linh và triết lý nhân sinh. Từ những ngôi đền cổ kính đến góc chợ quê, tiếng lách cách của ống thăm gỗ vẫn vang lên như nhịp đập của niềm hy vọng.

Theo các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, tập tục này bắt nguồn từ thời Lý - Trần khi Nho giáo và Phật giáo hòa quyện. Chiếc thăm tre đầu tiên được ghi nhận tại chùa Bút Tháp (Bắc Ninh) vào thế kỷ XIII, khắc 64 quẻ dịch bằng chữ Hán-Nôm. Điều thú vị là 70% người thực hiện nghi lễ này hiện nay là nữ giới trong độ tuổi 25-45, theo khảo sát của Viện Văn hóa Nghệ thuật năm 2022.

Quy trình rút thăm chuẩn mực bao gồm 5 bước: thanh tẩy tay chân trước bàn thờ, tập trung tinh thần vào câu hỏi, lắc ống thăm theo chiều kim đồng hồ 3 vòng, nhẹ nhàng rút que gỗ rơi ra đầu tiên, sau đó đối chiếu với sách giải mã. Nhiều sư thầy tại chùa Hương chia sẻ: "Chiếc thăm như tấm gương phản chiếu nội tâm, điều quan trọng là cách ta tiếp nhận và chuyển hóa thông điệp ấy".

Khoa học hiện đại lý giải hiện tượng này qua nguyên lý "tự ứng nghiệm" (self-fulfilling prophecy) của tâm lý học. Giáo sư Nguyễn Thị Lan Hương (ĐH Khoa học Xã hội) phân tích: "Khi nhận được quẻ tốt, phụ nữ thường tự tin hơn trong quyết định, từ đó tạo ra chuỗi hành động tích cực. Ngược lại, quẻ xấu kích hoạt cơ chế phòng vệ, giúp họ thận trọng hơn trong cuộc sống".

Điển hình là trường hợp chị Nguyễn Thúy Hằng (32 tuổi, Hà Nội). Sau khi rút được quẻ "Mãn Đường Hồng" khi muốn chuyển việc, chị mạnh dạn đầu tư vào cửa hàng hoa tươi nay đã có 3 chi nhánh. "Không phải tin tuyệt đối vào thẻ gỗ, nhưng lời giải mã giúp tôi nhìn thấy khả năng mình chưa từng nghĩ tới", chị tâm sự.

Tuy nhiên, các chuyên gia tâm linh khuyến cáo không nên lạm dụng hình thức này. Thầy phong thủy Lê Minh Đức cảnh báo: "Mỗi tháng chỉ nên rút thăm 1-2 lần vào ngày mùng 1 hoặc rằm. Việc xem quá thường xuyên dễ gây rối loạn tâm lý, đặc biệt với người nhạy cảm". Năm 2021 đã xảy ra vụ việc một phụ nữ ở Đồng Nai nhập viện tâm thần do suốt 3 tháng liền rút thăm 5-7 lần/ngày.

Trong bối cảnh công nghệ phát triển, nhiều ứng dụng xem bói điện tử xuất hiện nhưng vẫn không thay thế được trải nghiệm truyền thống. Chị Trần Kiều Oanh (28 tuổi, TP.HCM) chia sẻ: "Cảm giác chạm vào thẻ gỗ mộc mạc, ngửi mùi trầm thoang thoảng mới tạo nên sự thiêng liêng thực sự". Điều này lý giải vì sao 68% người dùng app bói toán vẫn đến đền chùa rút thăm trực tiếp (theo Báo cáo của Công ty Nielsen 2023).

Về mặt pháp lý, Bộ Văn hóa đã ban hành Thông tư 12/2020 quy định rõ về hoạt động bói toán tại di tích. Các cơ sở phải niêm yết giải thích mang tính tham khảo, cấm đưa ra dự đoán cụ thể về sức khỏe hay tài chính. Thanh tra viên Nguyễn Văn Tú cho biết: "Chúng tôi thường xuyên kiểm tra việc sử dụng ngôn từ trong sách giải mã, yêu cầu bỏ các cụm từ gây hoang mang như 'tai họa khó tránh' hay 'vận xui đeo bám'".

Nhìn từ góc độ giới tính, hiện tượng này phản ánh nhu cầu tinh thần đặc thù của phụ nữ hiện đại. Tiến sĩ xã hội học Phạm Thị Ngọc Mai nhận định: "Áp lực công việc - gia đình khiến nhiều chị em tìm đến bói toán như liệu pháp tâm lý phi chính thức. Điều quan trọng là cộng đồng cần thấu hiểu thay vì phán xét".

Trong tương lai, tập tục này dự báo sẽ phát triển theo hướng kết hợp yếu tố văn hóa truyền thống và giáo dục tâm lý. Một số chùa chiền đã mở lớp thiền định kèm rút thăm, giúp phụ nữ cân bằng cảm xúc. Như lời sư trụ trì chùa Ba Vàng: "Chiếc thăm chỉ là phương tiện, trí tuệ mới là chìa khóa thực sự mở cánh cửa hạnh phúc".