Thực Hành Chúc Do Tại Việt Nam: Tại Sao Người Hiện Đại Không Cảm Nhận Được?

Trong bối cảnh y học hiện đại phát triển mạnh mẽ, chúc do thuật - phương pháp chữa bệnh bằng niệm chú cổ xưa - đang đối mặt với nhiều nghi vấn từ công chúng. Khảo sát gần đây của Viện Nghiên cứu Văn hóa Dân gian Hà Nội cho thấy 73% người được hỏi cho biết họ "không cảm nhận được tác dụng" khi thử nghiệm liệu pháp này. Hiện tượng này mở ra cuộc tranh luận sôi nổi về giá trị thực sự của di sản tâm linh trong xã hội công nghệ.

Theo ghi chép từ cuốn "Nam dược thần hiệu" của Tuệ Tĩnh thiền sư, chúc do từng được ứng dụng rộng rãi ở đồng bằng sông Hồng thế kỷ XIV. Các pháp sư khi đó sử dụng tổ hợp âm tiết đặc biệt kết hợp động tác tay để điều trị bệnh phong, chàm và rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, kỹ thuật này đòi hỏi người thực hành phải trải qua quá trình tu luyện nghiêm ngặt kéo dài 3 năm 3 tháng.

Giáo sư Lê Văn Thắng từ Đại học Y dược TP.HCM phân tích: "Cơ chế tác động của chúc do thuật có thể liên quan đến hiệu ứng placebo và kỹ thuật thôi miên nhẹ. Trong môi trường xã hội nông nghiệp cổ truyền, yếu tố tâm linh đóng vai trò chất xúc tác mạnh mẽ. Ngược lại, não bộ con người hiện đại đã phát triển cơ chế phản biện tự nhiên, làm giảm tính thụ cảm với các kích thích siêu hình."

Trường hợp cụ thể tại làng Đông Hội (Hưng Yên) minh họa rõ sự thay đổi này. Năm 2015, cụ Nguyễn Thị Mai (82 tuổi) từng sử dụng chúc do để chữa viêm khớp, khẳng định "cơn đau dịu hẳn sau 3 ngày". Nhưng khi cháu nội là sinh viên y khoa thử áp dụng cùng phương pháp, 8/10 người tham gia không ghi nhận thay đổi. Sự khác biệt này phần nào phản ánh vai trò của niềm tin trong hiệu quả trị liệu.

Từ góc độ khoa học thần kinh, Tiến sĩ Phạm Quang Huy (Viện Nghiên cứu Não bộ Quốc gia) giải thích: "Các nghiên cứu fMRI cho thấy khi tiếp xúc với các nghi thức tâm linh, vỏ não trước trán của người có niềm tin tôn giáo mạnh mẽ hoạt động khác biệt so với người vô thần. Điều này lý giải vì sao cùng phương pháp nhưng cho kết quả khác nhau tùy đối tượng."

Dù vậy, vẫn có những trường hợp đáng chú ý. Bệnh nhân Trần Văn Dũng (35 tuổi, Hà Nam) chia sẻ: "Sau khi thất bại với 4 loại thuốc tây, tôi tìm đến thầy chúc do. Không hiểu sao những cơn ngứa da dị ứng biến mất sau 2 tuần." Các chuyên gia y tế đang đề xuất nghiên cứu sâu hơn về khả năng kích hoạt hệ miễn dịch thông qua tác động tâm lý.

Trước làn sóng hoài nghi, nghệ nhân Lý Văn Tùng (dòng họ chúc do 7 đời ở Bắc Ninh) nhấn mạnh: "Chúng tôi không xem đây là phép thần thông. Bí quyết nằm ở việc kết hợp âm điệu chuẩn xác với hiểu biết về huyệt đạo. Nhiều người hiện nay học qua video mạng xã hội nên không đạt hiệu quả."

Cuộc đối thoại giữa truyền thống và khoa học vẫn đang tiếp diễn. Trong khi các nhà nhân chủng học đề cao giá trị văn hóa phi vật thể, giới y học hiện đại kêu gọi kiểm chứng bằng phương pháp thực nghiệm. Dù ở góc độ nào, hiện tượng "chúc do mất cảm giác" đang phản ánh quá trình chuyển đổi sâu sắc trong nhận thức cộng đồng về sức khỏe và trị liệu.